بنام آنکه جان را فطرت آموخت

قال الله تعالى:  ان اول بیت وضع للناس للذى ببکة مبارکا و هدى للعالمین.

براستى نخستین خانه‏اى که براى عبادت مردم خلق شده آن است که در مکه واقع شده و مایه برکت و هدایت جهانیان است.

انسان در باطلاق روزمرگى‏ها غرق مى‏شود؛ نیازهاى کاذب و صادق، گرفتارى‏هاى ادارى و شغلى و اخبار و اطلاعات محدود محلى و منطقه‏اى، انسان را از آرمان‏هاى بلند و وظایف الهى و اساسى بازمى‏دارد. او را از هویت اصیل و وطن راستین غافل مى‏سازد، و حج هجرتى است مقدس از وابستگى‏ها و عادت‏ها به سوى خدا و به سوى فطرت الهى خویش.

«حج» ‏حضور در مجمع عمومى سالانه مسلمین است و دیدارى الهى همراه با همه آنها که به یک دین معتقدند و به یک آرمان مى‏اندیشند و خداى یگانه را مى‏پرستند.

حضور در میقات و لبیک و طواف، نماز و سعى تقصیر همراه با وقوف در عرفات مشعر و منى، قربانى و سر تراشیدن هزاران راز و رمز نهفته دارد که بیان آن در ضمن چهل حدیث کوتاه میسر نیست. اما یادآورى گوشه‏اى از اسرار این عبادت سیاسى، الهى، مى‏تواند راهگشاى پژوهشى بیشتر و مایه شور و شوقى افروخته‏تر گردد.

اندیشه‏هاى خرد و آرمان‏هاى کوچک در اجتماع بزرگ و سراسرى مسلمین رنگ مى‏بازد و بینش و خواسته‏هاى عمومى و بزرگ سراسرى جاى آن را مى‏گیرد.

حاجى با شرکت در اردوى ابراهیمى حج‏با تاریخ پیامبران پیوند مى‏خورد و هویت تاریخى خویش را باز مى‏یابد. فریاد مقدس لبیک اللهم لبیک عهد دیرین و میثاق فطرت را یادآورى مى‏شود و انسان با پوشیدن جامه‏هاى سپید احرام از لمت‏خودخواهى‏ها، خودنمائى‏ها و لذت‏گرایى‏ها و عادات و رفتار زیانبار مى‏گریزد و ستایش و نعمت و قدرت را ویژه خدا مى‏بیند.

آداب حرم، اخلاق شایسته حیم قدس ربوبى را مى‏آموزد. در مانور بزرگ حج، وحدت، عبادت و سیاست، ایمان و اتحاد و آزادى و مبارزه با کفر و شرک و شیطان یکجا جلوه مى‏کند.

انسان با طواف در کوى دوست‏با فرشتگان آسمان هماهنگ مى‏شود. و در مقام ابراهیم مى‏ایستد و نماز مى‏گزارد.

و با سعى بین صفا و مروه، موهاى زاید از سر مى‏زداید و با طوافى دیگر بنام نساء دوباره پروانه‏وار گرد خانه یار مى‏چرخد و در نزد جایگاه خلیل الله علیه السلام نماز مى‏خواند.

با استلام حجر الاسود و بوسیدن آن عهد الست را با مقام ربوبى تجدید مى‏کند و با نوشیدن آب خوشگوار، زمزم زمزمه زندگى را دوباره در اعماق روحش مى‏شنود.

وقوف‏ها و حرکت ها به فرمان خدا و با یاد خدا راه و رسم زندگى ابراهیمى را به انسان مى‏آموزد و انسان با انجام قربانى حنجره آزمندى‏ها و زفتى را مى‏بُرد و با تراشیدن سر، آماده حضور دوباره در مسجدالحرام و خانه دوست مى‏شود و با رمى جمرات با شیطان‏هاى بزرگ و میانه و کوچک درگیر مى‏گردد و از هرچه شیطان و شرک است اعلام برائت مى‏کند.