بنام آنکه عقل را فطرت آموخت

 مبدأ و معاد از مسائل بسیار مهمی است که در قرآن مجید بطور گسترده مطرح شده است به گونه‎ای که حدود دو هزار آیه از آیات قرآن ( یعنی یک سوم مجموع آیات قرآن ) به معاد تعلق گرفته است و یک سوم آن نیز آیات مربوط به مبدأ‌ می‎باشد.

 این مطلب نشانه اهمیت مبدأ و معاد و روز رستاخیز است. مسائلی که آیات بدان پرداخته‎اند، از قبیل دادگاه عدل الهی، بهشت و جهنم، نامه اعمال، تجسم اعمال، معاد جسمانی، و میوه‎های بهشتی و... است. رمز این همه با اهمیت شمردن معاد روشن است؛ زیرا انسان در صورتی در مسیر سعادت حرکت می‎‎کند و به آن نائل می‎شود که به دو اصل مهم معتقد باشد نخست؛ اصل مبدأ‌ و یکتاپرستی و دیگر، اعتقاد به معاد و بازگشت انسان به خدا.

اعتقاد به خدا، به انسان می‎آموزد که خداوند در همه جا و در همه حال مراقب انسان است (هُوَ مَعَکُمْ اَیْنَما کُنْتُمْ) (حدید/ 4و مجادله /7) اعتقاد به معاد، می‎آموزد که خداوند به تمام اسرار درونی انسان آگاه است و اعمال انسان از نظر خدا پوشیده نیست (وَ هُوَ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدوُر) (آل عمران/ 119) (یَعْلَمُ خائِنَةَ الاَعْیُنْ وَ ما تُخْفِی الصُّدوُر) (فاطر/ 19) بنابر آیات قرآن ، روز رستاخیز پرونده اعمال هر انسانی در دادگاه عدل الهی مورد بررسی قرار می‎گیرد؛ دادگاهی که نه می‎توان قاضی آن را فریب داد و نه شهود آن قابل انکار است. براساس آیه شریفه «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراََ یَرَه وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرّاََ یَرهُ» (زلزال/ 7 و 8) و نیز آیه شریفه «وَ لا یُغادِرُ صَغیرَةََ وَ لاکَبیرَةََ اِلّا اَحْصیها» (کهف/ 49) کوچکترین و بزرگترین عمل هر انسانی مورد قضاوت حضرت حق قرار می‎گیرد و انسان در برابر آن مسئول است.

توجه به دو اصل مذکور سبب می‎شود که انسان در همه حال خدا را بر اعمال خود ناظر بداند و معصیت نکند و چنانچه از یاد خدا غافل شد شیطان بر او مسلط می‎شود؛ همانگونه که آیه شریفه می‎فرماید؛ «وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیَّضْ لَهُ شیطاناََ فَهُوَ لَهُ قَرین» [هر کس از یاد خدا روی گردان شود، شیطان را به سراغ او می‎فرستیم پس همواره قرین و همراه او خواهد بود!]( زخرف/36)